Donli ekinlar genetikasi, seleksiyasi va urug‘chiligi labaratoriyasi

Donli ekinlar genetikasi, seleksiyasi va urug‘chiligi

Laboratoriya mudiri: , biologiya fanlari nomzodi Qulmamatova Dilafruz Erkinovna

Tel: +998 71 264-23-80

e-mail: igebr_anruz@mail.ru

Laboratoriyaning asosiy yo‘nalishi:

Don va dukkakli ekinlar, jumladan yumshoq bug‘doyning yangi navlarini yaratishning genetik asoslari, biotik va abiotik tabiiy omillarga chidamlilikning genetik va fiziologik asoslarini tahlil qilish. Dukkakli don ekinlarining (mosh, yasmiq, no‘xat) hosildorligini oshirish usullari o‘rganish, yumshoq bug‘doyning mahalliy va jahon kolleksiyasi namunalaridan tuproq iqlim sharoitiga moslanuvchanligi, donning non bo‘lish sifatini o‘rganish asosida yangi navlar tanlash va amaliyotga tatbiq etish. Bug‘doy navlari donidagi zaxira oqsillarining elektroforetik tahlili va o‘simlik to‘qimalaridagi fermentlar faolligini o‘rganish asosida navlarning navdorligi bo‘yicha identifikasiya qilish; maxalliy bug‘doy navlarining birlamchi urug‘chiligini tashkil etish;

Laboratoriyaning asosiy yutuqlari:

Yumshoq bug‘doyning Bardosh, Oq marvarid, Paxlavon, Qayroqtosh, E'zoz,Ilg‘or navlari yaratildi va ishlab chiqarishga joriy etildi.

Laboratoriyada yaratilgan yangi navlarning agrotexnologiyasini to‘g‘ri olib borish, ekin maydonlarini kengaytirish borasida muntazam ravishda ilmiy maslahatlar berilgan. 2022 yil birinchi yil ko’paytirish ko’chatzorlaridan tayyorlangan urug’likdan jami 51 tonna don tayyorlandi. Piskent tajriba bazasida E’zoz 2.8 ga va Oq marvarid 7 ga maydonga, Zangiota tajriba bazasiga E’zoz 3 ga maydonga, Semurg’ Agro klasterida Oq marvarid navi 12 ga maydonga, shu bilan birga Paxlavon navi Farg’ona filiali tajriba bazasiga 10 ga maydonga, Semurg’ Agro klasterda 7 ga maydonga ekilgan.

2023 yil hosili uchun E’zoz navidan 1400 kg, Ilg’or navidan 200 kg, Oq marvarid navidan 850 kg, Paxlavon navidan 2000 kg urug’ ekilgan.

Oxirgi besh yilda (2017-2022 yy) laboratoriya olimlari rahbarligida 9 ta falsafa doktori PhD himoya qilingan. Bundan tashqari 2 ta monografiya, 1 ta amaliy tavsiyanoma, 4 ta patent yumshoq bug’doy navlari uchun olingan, no’xat va bug’doy navdorligi uchun 3 ta patent olish uchun O‘zbekiston Respublikasi Intellektual mulk agentligiga ariza topshirildi.

Laboratoriyaning asosiy vazifalari:

Yumshoq bug‘doyning jahon kolleksiyasi namunalaridan hosildorlikni ta'minlovchi miqdoriy belgilarning irsiylanishi va o‘zgaruvchanligi, tuproq iqlim sharoitiga moslanuvchanligi, donning non bo‘lish sifatini o‘rganish asosida yangi navlar tanlash va amaliyotga tatbiq etish;

bug‘doy navlari donidagi zahira oqsillarining elektroforetik tahlili va o‘simlik to‘qimalaridagi fermentlar faolligi tahlili asosida navlarning navdorligi bo‘yicha identifikasiya qilish, ularning qimmatli xo‘jalik belgilari bilan korrelyasion bog‘liqligini gibridologik tahlil qilish asosida genetik markerlar topish va seleksiyaga tatbiq qilish;

tritikale va javdarning kolleksion namunalaridan O‘zbekiston sharoitiga mos keladigan yuqori xosilli va ozuqa birligi yuqori bo‘lgan, xamda tuproq sho‘rlanishiga chidamli navlarni tanlash va birlamchi urug‘chiligini tashkil etish;
dukkakli ekinlar mosh, fasol, no‘xat va yasmiqning hosildorligini oshirish, ularning ildiz rizosferasidagi tuganakli bakteriyalarning faoliyatini yaxshilashda mikrobiologik preparatlarning roli, ularni qo‘llash texnologiyasi tatbiq qilish;

Laboratoriyada 2 ta professor, 2 ta biologiya fanlari nomzodi, 1 ta doktorant, 4 tayanch doktorant, 3 ta kichik ilmiy xodim, 2 ta izlanuvchi tadqiqotchi, 3 ta magistrlar ilmiy faoliyat bilan shug‘ullanadi.